Eylül 2015’te New York’ta gerçekleştirilen BM Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi’nde belirlenen 2030 Kalkınma Gündemi, küresel ölçekte önemli bir dönüşüme işaret ediyor. Aşırı yoksulluğun sonlandırılması, eşitsizlik ve adaletsizlik ile mücadele ve iklim değişikliğinin düzeltilmesi gibi üç temel konu üzerinde şekillenen Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SKH’ler) en genel tanımıyla, BM üyesi tüm ülkeler tarafından bu temel konular için verilen küresel bir taahhüdün adıdır.
Binyıl Kalkınma Hedefleri uygulamasının birçok noktada beklenilenin altında kalması, bölgeler ve ülkeler arası eşitsizliklerin giderilememesi, toplumsal cinsiyet eşitliği ve çevre konularında çok sınırlı mesafenin kat edilmesi gibi sebepler “bir kişiyi bile geride bırakma” vizyonu ile ortaya konan SKH’lerin nasıl uygulanacağı ve izleneceğine dair yoğun bir çalışmayı da beraberinde getirdi. Öyle ki, hedefler belirlenirken izleme göstergeleri ve düzeyleri de tanımlandı. Sonuç olarak, “yerelleşme”, SKH’lerin uygulama yaklaşımı olarak kabul edildi.
Yerelleşme yaklaşımının işaret ettiği belediyeler tarafından halihazırda küresel hedeflere yönelik pek çok faaliyet gerçekleştirilmekte ancak bu çalışmalar, sınırlı sayıda belediye tarafından küresel hedefler referans alınarak yürütülmektedir. Dolayısıyla gerek BM nezdinde periyodik şekilde sunulan gönüllü ulusal değerlendirme raporlarına (Voluntary National Reviews) bu çalışmaların dahil edilebilmesi, gerekse belediye çalışmalarının hangi SKH’ler altında yoğunlaştığının tespit edilmesi yoluyla bu alandaki farkındalığın artırılması amacı ile UCLG-MEWA tarafından ilk olarak Türkiye’de başlatılan ve Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi Vakfı’nın (WALD) proje ortaklığı ve finansörlüğünde sürdürülen Haritalandırma Projesi’nin, bu anlamda önemli bir açığı kapatması bekleniyor.
Projenin Türkiye’den Sonraki Hedefi Bölge Ülkeleri
UCLG-MEWA Başkanlık Divanı, Denetim Kurulu ve Yerel Yönetişim Komitesi üyeleri ile pilot olarak başlatılan projenin ilk aşama faaliyeti olan Açılış ve Bilgilendirme Toplantısı, 3 Temmuz 2018 tarihinde UCLG-MEWA Genel Sekreterliği’nde gerçekleştirildi. Projede yer alan 22 belediyenin davetli olduğu toplantıda konuşan UCLG-MEWA Genel Sekreteri Mehmet Duman; Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin Yerelleştirilmesi çalışmalarının koordinasyonunu üstlenen UCLG-MEWA’nın,geçmişte yürüttüğü “Türkiye’de Yerel Gündem 21 Yönetişim Ağı Kanalıyla BM Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin Yerelleştirilmesi” Projesi deneyiminin bu çalışmalara ışık tutacağını belirtti. Türkiye’nin ardından projenin MEWA Bölgesi genelinde de yaygınlaştırılacağı vurgusunu yapan Genel Sekreter Duman’ın ardından UCLG-MEWA Başkanı adına Gaziantep Büyükşehir Belediyesi temsilcisi M.Fuat Özharat, UCLG-MEWA Eş Başkanı adına Mersin Büyükşehir Belediyesi temsilcisi M.Kemal Çokakoğlu ve UCLG-MEWA Yerel Yönetişim Komitesi Eş Başkanı adına Nilüfer Belediyesi temsilcisi Umut Eroğlu katılımcılara hitap ederek, 2030’a kadar dünyanın gündeminde olacak SKH’lere ilişkin Türkiye’de başlatılan bu projenin, devamında bölgede yer alan diğer ülkelerde de uygulanacak olması dolayısıyla sürdürülebilir kalkınmaya bölgesel ölçekte önemli bir katkı sağlayacağını ifade ettiler. Proje hakkında bilgilendirme, projeye ilişkin uygulama örnekleri ve projenin uygulama hazırlıkları başlıklarının görüşüldüğü toplantı, proje kapsamında her belediyede yapılacak çalıştayların ilkinin Mersin’de gerçekleştirilmesi kararı ile sonlandırıldı.
100’ü Aşkın Belediye Faaliyeti İlgili SKH’ler ile Eşleştirildi
Proje kapsamında; belediye çalışanları, merkezi yönetimin taşra temsilcileri, sivil toplum kuruluşları ve üniversite temsilcileri başta olmak üzere ilgili tüm kurum ve kuruluşların katılımına açık şekilde yürütülen çalıştayların ilk durağı UCLG-MEWA Eş Başkanlığı’nın bulunduğu Mersin oldu. İlçe belediyesi ölçeğinde ilk olarak Mezitli Belediyesi’nde başlatılan çalıştay programı, belediye tarafından restorasyonu tamamlanan ve Taş Mektep olarak da bilinen Cumhuriyet Dönemi’ne ait bir ilkokulda belediye çalışanları, kent konseyi ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin aralarında bulunduğu yaklaşık 50 katılımcıyı bir araya getirdi. Açılışta konuşan Mezitli Belediye Başkanı Neşet Tarhan, uygulanan bu projenin, “Mutlu Mezitli” vizyonu doğrultusunda sürdürülen çalışmaların küresel çapta karşılığının tespit edilmesi ve faaliyetlerin daha yoğun olarak küresel gündemler doğrultusunda şekillenmesi konusunda önemli bir kazanım sağlayacağını ifade etti. Sosyal belediyecilik çalışmaları doğrultusunda önemli bir aşama kaydedildiğini belirten Başkan Tarhan aynı zamanda, belediye ve sivil toplum kuruluşları arasındaki yakın işbirliğine dikkat çekerek, bu çalışmaların çok paydaşlı katılım doğrultusunda düzenlenmesinin önemli bir husus olduğunun da altını çizdi.
Açılışın ardından SKH’lere ilişkin yerel yönetimler tarafından bilinmesi gereken hususlar ve özellikle kentleri doğrudan ilgilendiren SKH 11’in (Sürdürülebilir Şehir ve Yaşam Alanları) yerelleştirilmesine ilişkin bir yol haritası sunan Yeni Kentsel Gündem hakkında UCLG-MEWA uzmanlığı kapsamında bilgilendirici bir sunum gerçekleştirildi. Yapılan sunum bağlamında katılımcılar; 2000-2015 dönemini kapsayan Binyıl Kalkınma Hedefleri’nin uygulanması sürecinde Türkiye deneyimi ve küresel bağlamda hedeflerin ilerleme sürecine ilişkin sayısal veriler, SKH’lerin uygulama yaklaşımı olarak belirlenen yerelleşmenin işaret ettiği ilkeler ve BM Habitat süreci ile bu sürecin sonunda gelen Yeni Kentsel Gündem hakkında bilgilendirildi.
2030 Gündemi’ne giden yolda yürütülen hazırlık çalışmaları ve hedeflerin işaret ettiği alanlara ilişkin yapılan detaylı paylaşımların akabinde belediye çalışanları, ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile belediyelerin son 5 yıla ait proje ve faaliyetleri değerlendirildi. Bir önceki aşamada yapılan detaylı anlatımlar doğrultusunda SKH’ler konusunda artan farkındalık ve bilinç düzeyi ile yapılan sınıflandırma çalışması kapsamında Mezitli Belediyesi’nin 100’ü aşkın faaliyeti değerlendirilerek, her faaliyetin ilgili olduğu SKH maddesi işaretlendi. Yapılan çalışmanın sonuç değerlendirme kısmına katılan Başkan Tarhan, özellikle bu çalıştayın içerdiği amacın yanı sıra, iki gün boyunca bulundukları kurumun faaliyetlerini aynı platformda birlikte değerlendiren belediye çalışanlarının kendi aralarındaki iletişimini ve koordinasyonunu güçlendirici bir etkisinin de olduğunu ifade etti.
“Yapılacak Her Çalışma Küresel Hedeflere Yaklaşan Bir Adım”
Haritalandırma Projesi kapsamında büyükşehir ölçeğinde yapılan ilk çalıştayın adresi ise aynı zamanda UCLG-MEWA Eş Başkanlığı’nı da yürüten Mersin Büyükşehir Belediyesi oldu. Mersin Büyükşehir Belediyesi Sosyal Tesisleri’nde gerçekleştirilen çalıştay, belediye çalışanlarının yanı sıra, akademisyenlerin ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin yoğun katılımına sahne oldu. Yaklaşık 100 katılımcıya ev sahipliği yapan çalıştayın açılışında katılımcılara hitap eden Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Burhanettin Kocamaz, BM tarafından gerek 2000 yılında gerekse 2015 yılında alınan kararların; daha mutlu, huzurlu, güvenli ve sağlıklı bir dünyanın nasıl kurulacağı yönünde yol ve yöntemleri ortaya koyduğunu ifade etti. Yapılacak bu çalışmanın hem Mersin hem de eş başkanlığını yürüttüğü UCLG-MEWA’nın faaliyetleri bakımından oldukça önemli olduğunu vurgulayan Başkan Kocamaz, küresel sorunlara aranılacak çözümün yereldeki faaliyetlerde başladığını ve katılımcı anlayış ile oluşturulacak ortak bir ses doğrultusunda yapılacak her çalışmanın küresel hedeflere yaklaşan adımlar olduğunu sözlerine ekledi. Belediye ile yakın çalışmalarını sürdüren Mersin Kent Konseyi’nin başkanlığını yürüten Yasmina Lokmanoğlu da, küresel hedeflerin başarıya ulaşmasında toplumun her katmanının temsilinin süreçteki önemine dikkat çekerek, Mersin’de bu anlamda oluşturulan sinerjinin başarılı sonuçlar doğurduğunu ifade etti. Lokmanoğlu, çalıştayın kentte yürütülen çalışmaların öncelikli alanlar doğrultusunda yoğunlaştırılması konusunda önemli bir yol haritası çizeceğini belirtti. Hem Mezitli Belediyesi hem de Mersin Büyükşehir Belediyesi’nde gerçekleştirilen çalıştay programlarında konuşan UCLG-MEWA Genel Sekreteri Mehmet Duman ise, her iki belediyede gerçekleştirilen çalıştay programları boyunca yapılan proje ve faaliyet sınıflandırmalarının, aynı ilde hem büyükşehir hem de ilçe belediyesi ölçeğinde SKH’lerin hangi alanlarda yoğunlaştığının gözlemlenmesi olanağı da sağladığını ifade ederek, Türkiye’de başlatılan ve MEWA Bölgesi’nde yaygınlaştırılacak olan bu projenin, sürdürülebilir kalkınmaya giden yolda yerelleşme rüzgarını daha güçlü estireceğini ifade etti. Her iki çalıştay sonrasında, katılımcıların katkıları ile şekillenen sınıflandırmalara ilişkin ön değerlendirme tabloları sunularak, programlar sonlandırıldı.